Thursday, June 29, 2023

ඊශ්‍රායල - පලස්තීන අර්බුදය - 2 (වර්තමාන යුදෙව් රාජ්‍යයේ උපත)

 

සයොන් වාදය

මේ කාලයේදී යුරෝපයේ විසූ අෂ්කනාසි යුදෙව්වන්ගේ චින්තනයේ විශාල වෙනසක් ඇති වෙන්න පටන් ගත්තා. මේ වන විට අෂ්කනාසි යුදෙව්වන්ගෙන් බහුතරය වාසය කළේ රුසියානු අධිරාජ්‍යයට අයත් ප්‍රදේශ වල. ඔවුන් එහි ජීවත් වුනේ ඉතාම අයහපත් තත්ව යටතේ. වරින් වර ඇති වූ සමූහ ඝාතන සහ අසාධාරන නීති යටතේ ඔවුන් ජීවත් වුනා. ඒ වගේම ඔවුන්ට ජීවත් විය හැකි ප්‍රදේශ රුසියානු අධිරාජ්‍යයේ බටහිර ප්‍රදේශ වලට (යුක්‍රේනය, බෙලෝරුසියාව, ලිතුවේනියාව etc.) සීමා වුනා. මේ ප්‍රදේශ වල ජීවත් වුනු පෝලන්ත, යුක්‍රේන, බෙලෝරුසියන්, ලිතුවේනියන් ආදී "ස්වදේශීක" ජනයා යුදෙව්වන් ව දැක්කේ රුසියානු සාර් වරයා විසින් තමන් මත පටවල ලද "අනවශ්‍යය ප්‍රශ්නයක්" විදිහට.
 

මෙවැනි අයහපත් ජීවන තත්වයක් යටතේ ජීවත් වුනු නැගෙනහිර යුරෝපීය යුදෙව්වන් හැකි සෑම විටම වඩා යහපත් ජීවන තත්වයන් සොයා සංක්‍රමනය වෙන්න පෙළඹුනා. ඔවුන් ප්‍රධාන වශයෙන් සංක්‍රමනය වුනේ ඇමරිකාවට. නමුත් සමහර යුදෙව්වන් අතර නැවත "මව්බිම" (සයොන්) කරා යාමේ අදහස් ඇතිවෙන්න පටන් ගත්තා. ප්‍රශ්නය වුනේ ඇමරිකාවේ ආර්ථික වශයෙන් සාර්ථක වීමට ඕනෑ තරම් අවස්ථා තිබුනත්, දුප්පත් පලස්තීනයේ ඒ අවස්ථා අඩු වීම. මේ නිසා පලස්තීනයට සංක්‍රමනය වන යුදෙව්වන්ට ආර්ථික උදව් කිරීමේ සමාජයන් යුරෝපයේ ධනවත් යුදෙව්වන් අතර බිහි වුනා.
 

මේ තමයි සයොන්වාදයේ උපත.
 

සයොන්වාදය සඳහා වන මූලධාර්මික පසුබිම යුදෙව් ආගමික ග්‍රන්ථ වල වගේම ඔවුන්ගේ ඉතිහාසයේත් අපිට හමුවෙනවා. ඊජිප්තුවේ වහල් මෙහෙයේ යෙදුනු යුදෙව්වන් මෝසෙස් විසින් ඊශ්‍රායලයට ගෙන ඒම සහ බැබිලෝනියාවේ වහල් මෙහෙයේ යෙදුනු යුදෙව්වන් නැවත ඊශ්‍රායලයට පැමිණීම ඉන් ප්‍රධානයි. පළමු සිද්ධිය කෙලින්ම දෙවියන්ගේ මැදිහත් වීමෙන් සිදුවුනු බව යුදෙව් ආගමේ කියැවෙන අතර, දෙවැනි අවස්ථාවත් දෙවියන්ගේ මැදිහත් වීමෙන් සිදුවුනු බව ඔවුන් ඇදහුවා. මේ නිසා දුක්ඛිත ජීවිතයක් ගත කටන යුදෙව්වන් දෙවියන්ගේ මැදිහත් වීමෙන් නැවත සයොන් කරා පැමිණ දෙවියන් වහන්සේ ඒබ්‍රහම්ට පොරොන්දු වූ ලෙස ආර්ථිකව සමෘද්ධිමත් වීම යුදෙව්වන්ට ඉමහත් ආකර්ශනයක් ලබා දුන් අදහසක් වුනා.
 

සයොන්වාදී අදහස් යුරෝපීය යුදෙව්වන් අතර මුලින්ම ඉදිරිපත් කළ අය වශයෙන් යෙහුදා බිබාස්, ‍යෙහූදා අල්කලයි සහ මෝසස් හෙස් සලකන්න පුළුවන්. මේ අය සයොන්වාදයේ පියවරු කියල සැලකුවොත් නිවැරදියි.

යෙහූදා බිබාස්

යෙහූදා අල්කලයි

මෝසස් හෙස්

බටහිර යුරෝපයේ, විශේෂයෙන්ම ජර්මනියේ, ප්‍රංශයේ සහ බ්‍රිතාන්‍යයේ වාසය කළ සුපිරි ධනවතුන් වූ යුදෙව් පවුල් කීපයක් මේ සඳහා අවශ්‍යය මූල්‍ය ආධාර ලබා දුන්නා. ඒ සඳහා අවශ්‍යය මතවාදීමය පසුබිම වර්ධනය වුනේ නැගෙනහිර යුරෝපයේ.
 

සයොන්වාදයේ අදහස් යුරෝපීය යුදෙව්වන් අතර පැතිරී යද්දී සයොන්වාදය විවිධාකාර මුහුණුවර වලින් පරිණාමය වුනා.
 

දේශපාලන සයොන්වාදය

සයොන් හි පදිංචිවන යුදෙව්වන් හුදෙක් ජනාවාස පිහිටුවීමෙන් නොනැවතී දේශපාලන බලය ලබාගත යුතුයි යන අදහස මුලින්ම ඉදිපත් කළේ ඕස්ට්‍රියානු යුදෙව්වන් තිදෙනෙක් වූ නේතන් බර්න්බෝම්, තියොඩෝර් හෙර්ස්ල් සහ මැක්ස් නොර්ඩෝ. මේ අදහස් හැඳින්වෙන්නේ "දේශපාලන සයොන්වාදය" කියලා.

නේතන් බර්න්බෝම්

තියොඩෝර් හෙර්ස්ල්

මැක්ස් නොර්ඩෝ

ප්‍රායෝගික සයොන්වාදය

දේශපාලන සයොන්වාදීන් දේශපාලන බලය ලබා ගැනීමට ප්‍රමුඛත්වය දී කටයුතු කරද්දී, ඉන් බිඳී ගිය පිරිසක් දේශපාලන බලය පසුව ලබා ගත හැකි බවත්, යුදෙව් ජනාවාස කුමන තත්වයක් යටතේ හෝ මුලින් බිහි කිරීමට ප්‍රමුඛත්වය දිය යුතු බවත්, යුදෙව් ජනාවාසපිහිටවූ පසු දේශපාලන බලය ලබා ගැනීමට පහසු වනු ඇති බවත් අදහස් ඉදිරිපත් කළා. මේ අදහස් හැඳින්වුනේ "ප්‍රායෝගොක සයොන්වාදය" නමින්. මේ ව්‍යාපාරය බිහි කළේ රුසියානු යුදෙව්වන් දෙදෙනෙක් වූ මොෂේ ලිලින්බ්ලම් සහ ලියොන් පින්ස්කර්.

මොෂේ ලිලින්බ්ලම්

ලියොන් පින්ස්කර්

සංස්කෘතික සයොන්වාදය

කලින් කී කණ්ඩායම් දේශපාලන බලයට මුල් තැන දී කටයුතු කරන විට රුසියානු යුදෙව්වෙක් වූ අහඩ් හාම් විසින් පලස්තීනයේ යුදෙව් සංස්කෘතික නැවත පිබිදීමක් ඇති කිරීමට මුල තැන දිය යුතු බවට අදහස් පළ කලා. ඔහුගේ අදහස වුනේ යුදෙව් සක්ස්කෘතික පිබිදීමකින් තොරව කරන ජනාවාස කරණය නිෂ්ඵල බව. මේ "සංස්කෘතික සයොන්වාදය" යි.

අහඩ් හාම්

ආගමික සයොන්වාදය

සයොනය කරා නැවත යාම යුදෙව් ආගමේ ඉදිරිපත් කරන ආගමික යුතුකමක් බව රුසියානු යුදෙව්වන් දෙදෙනෙක් වූ යිට්ෂැක් යාකොව් රෙයින්ස් සහ ඒබ්‍රහම් අයිසැක් කූක් අදහස් ඉදිරිපත් කළා. දේශපාලනික සහ ආර්ථික මුහුණුවරකින් මිදී සම්පූර්ණ ආගමික මුහුණුවරක් ගත් මේ අදහස් හැඳින්වුනේ "ආගමික සයොන්වාදය" නමින්.

යිට්ෂැක් යාකොව් රෙයින්ස්

ඒබ්‍රහම් අයිසැක් කූක්

කම්කරු සයොන්වාදය

මේ වන විට නැගෙනහිර යුරෝපය පුරා සමාජවාදී අදහස් තදින් පැතිර යමින් තිබුනා. සමාජ අසාධාරණයට තදින් ලක් වුනු යුදෙව්වන් සමාජවාදයට දැඩි ලෙස ආකර්ෂනය වුනා. මේ නිසා යුරෝපීය සමාජවාදී ව්‍යාපාරයේ සංඛ්‍යාත්මකව විශාල යුදෙව්වන් ප්‍රමානයක් දැකිය හැකි වුනා. යුරෝපීය සමාජවාදයේ වැදගත්ම චරිතය වන කාල් මාක්ස් යුදෙව් මූලයකින් පැවත එන අයෙක් (මාක්ස් උපදින්න පෙර ඔහුගේ පවුල ක්‍රිස්තියානි ආගමට හැරුනා).
සමාජවාදී ව්‍යාපාර වලට සම්බන්ධ වුනු සමහර යුදෙව්වන් තමන් ජීවත් වුනු රටවල සමාජවාදී පාලනයක් බිහි කිරීම වෙනුවට පලස්තීනයේ සමාජවාදී රාජ්‍යයක් බිහි කිරීම කෙරෙහි උනන්දු වුනා. මේ කාලයේදී විශාල වශයෙන් යුදෙව්වන් ඇමරිකාවට සංක්‍රමනය වුනු අතර, සමාජවාදයට හොඳ පසුබිමක් නොතිබුනු ඇමරිකාවට යුදෙව්වන් සංක්‍රමනය වීම ඔවුන් දැක්කේ "අපතේ යාමක්" විදිහට. ඒ වෙනුවට පලස්තීනයේ සමාජවාදී සංකල්ප මත ගොඩනැගුනු විශාල සමූහ ගොවිපළ බිහි කිරීම ඔවුන්ගේ අරමුණ වුනා.
 

මේ ව්‍යාපාරයේ නායකයන් තද ආගමික අදහස් දැරූ අය නොවුනු අතර, ඔවුන් සයොන්වාදී ආගමික අදහස් තම සමාජවාදී ඉලක්ක කරා ළඟා වීමට අවස්ථාවක් සහ උපක්‍රමයක් ලෙස දුටුවා. රුසියානු යුදෙව්වන් වූ නක්මන් සයිර්කින්, බර් බොරොෂොව්, හයිම් අර්ලොසොරොෆ්, බර්ල් කැට්ස්නෙල්සන් මේ ව්‍යාපාරයේ පුරෝගාමීන්.

නක්මන් සයිර්කින්

බර් බොරොෂොව්

බර්ල් කැට්ස්නෙල්සන්

අනෙක් සමාජවාදී යුදෙව්වන් මේ ව්‍යාපරයට තදින්ම විරුද්ධ වුනා. ඔවුන්ගේ අදහස වූයේ සමාජවාදය බිහි කිරීම පහසු වර්ධනය වූ කම්කරු පන්තියක් ඇති යුරෝපයේ බව. මේ අදහස දැරූ ප්‍රධාන පුද්ගලයා වූයේ කාල් මාක්ස්. ලියොන් ට්‍රොට්ස්කි, ජුලියස් මාර්තොව්, පාවෙල් ඇක්සල්‍ රොඩ්, ලෙව් කමනෙව්, ග්‍රිගෝරි සිනොවිව් වැනි අය මේ අදහස් දැරූ අනෙක් ප්‍රධාන යුදෙව් සමාජවාදීන්.

සියළුම සයොන්වාදී ව්‍යාපාර අතරින් සංඛ්‍යාත්මකව විශාලම ව්‍යාපාරය වූයේ කම්කරු සයොන්වාදය. නූතන ඊශ්‍රායලය බිහි කිරීමේදී කම්කරු සයොන්වාදය අති විශාල කාර්‍ය භාරයක් ඉටු කළා.
 

මේ විවිධ සයොන් වාදී ව්‍යාපාර වලින් මෙහෙයවනු ලැබූ යුදෙව්වන් යුරෝපයේ ඔවුන් ගත කළ දුක්ඛිත තත්වයෙන් මිදී නව දිවියක් සොයා පලස්තීනය වෙත සංක්‍රමනය වෙන්න පටන් ගත්තා. 1881 දී නැගෙනහිර යුරෝපයේ පැතිරී ගිය යුදෙව් ඝාතන රැල්ලක් එක්ක මේ සංක්‍රමන වැඩි වුනා. 1882 සිට "ආලියා" නමින් හැඳින් වුනු "සංක්‍රමනික රැළි" යුරෝපයේ සිට පලස්තීනය කරා එන්න පටන් ගත්තා.
 

කෙසේ නමුත් යුදෙව්වන් අති බහුතරය සංක්‍රමනය කරා තෝරා ගත්තේ පලස්තීනය නෙවෙයි ඇමරිකාව. උදාහරණයකට 1881-82 කාලයේදී යුදෙව්වන් මිලියන 1.5 ක් ඇමරිකාවට සංක්‍රමනය වෙද්දී පලස්තීනයට සංක්‍රමන වුනේ 35,000 ක් පමණයි. 

නමුත් මේ කුඩා සංක්‍රමනික ප්‍රජාව විශාල ගසක් බිහි කිරීමට අවශ්‍යය බීජයන් පලස්තීනයේ රෝපණය කළා.


යුදෙව් සංක්‍රමන


19 වන සියවසේ අග භාගයේදී ලෝකයේ ගමනාගමන ක්‍රම දියුණුවීමත් එක්කම ලෝකය පුරා සංචරණය කිරීම පහසු වුනා. මේ නිසා යුරෝපයේ තාඩන පීඩන වලට ගොදුරු වුන යුදෙව්වන් යුරෝපයෙන් ඉවතට සංක්‍රමනය වීම ඇරඹුවා. ඔවුන් ගේ ප්‍රධාන ගමනාන්තය වුනේ ඇමරිකාව. සුළුතරයක් සයොන්වාදය මගින් පලස්තීනය කරා මෙහෙයවනු ලැබුවා. පලස්තීනයට සංක්‍රමනය වුනු යුදෙව්වන් "ආලියා" නමින් හැඳින්වුනු සංක්‍රමන රැළි විදිහට පලස්තීනය කරා ඇදී ආවා.

පළමු ආලියාව

1880 පමණ වන විට පලස්තීනයේ ජනගහණ සං‍යුතිය වුනේ මුස්ලිම් 85%, ක්‍රිස්තියානි 10% සහ යුදෙව් 5% විදිහට. 1881 දී නැගෙනහිර යුරෝපය හරහා පැතිර ගිය යුදෙව් සමූහ ඝාතන රැල්ලක් සමඟ පළමු ආලියාව 1881 දී ඇරඹුනා. 1903 දක්වා පැවතුනු පළමු ආලියාව තුල යුදෙව්වන් 35,000 පමණ පලස්තීනයේ පදිංචි කෙරුනා. මේ අයගෙන් අති බහුතරය රුසියාවේ සිට පැමිණි දුප්පත් ගැමියන්. ඔවුන් ගොවියන් සහ සුළු කර්මාන්ත ශිල්පීන් ලෙස ජීවත් වුනු අය. ඊට අමතරව යෙමනි යුදෙව්වන් පිරිසකුත් මේ කාලයේදීම පලස්තීනයට සංක්‍රමනය වුනා.

මේ සංක්‍රමනිකයන් වෙනුවෙන් ඉඩම් අක්කර 350,000 ක් මිලදී ගෙන ඔවුන්ට ගොවිතැන සඳහා ලබා දෙන්න සයොන්වාදී සංවිධාන කටයුතු කළා. ඒ සඳහා මුදල් ලැබුනේ ප්‍රධාන වශයෙන් ධනවත් යුදෙව් පවුලක් වූ රොත්ස්චයිල්ඩ් පවුලෙන්. එවකට සිටි ප්‍රධානම සයොන්වාදියා වුනු තියොඩෝර් හෙර්ස්ල් ඔටෝමන් රජයෙන් යුදෙව්වන් සඳහා අර්ධ ස්වාදීන පාලන ප්‍රදේශයක් ලබා ගන්න උත්සහ කළත් එය සාර්ථක වුනේ නෑ. ඒ අතර මුදල් හිඟවීම නිසා නව සංක්‍රමනිකයන් නොයෙක් පීඩාවලට මුහුණ දුන්නා. සමහරු නැවත සංක්‍රමනය වුනා. මේ නිසා පළමු ආලියාව ලැබුවේ මිශ්‍ර සාර්ථකත්වයක්. ඒත් සයොන්වාදී අත්හදාබැලීම සාර්ථක බව ඔප්පු වුනා.

රොත්ස්චයිල්ඩ්


දෙවන ආලියාව

දෙවන ආලියාව ඇරඹෙන්නේ 1904 දී. එය 1914 පළමු ලෝක යුද්ධය ඇරඹීම දක්වා පැවතුනා. දෙවන ආලියාව වඩා සංවිධානාත්මක ස්වරූපයක් ගත්තා. සයොන්වාදීන් විසින් පලස්තීනයේ "එරෙට්ස්" නම් කාර්‍යාලයක් පිහිටුවා සියළු සංක්‍රමනිකයන්ට උදව් කිරීම ඇරඹුවා. එමගින් සංක්‍රනිකයන්ට නව දිවිය ඇරඹීම වඩා පහසු කෙරුනා.
දෙවන ආලියාවේ වඩා ක්‍රියාකාරි භූමිකාවක් රඟපෑවේ සමාජවාදී කම්කරු සයොන්වාදීන්. ඔවුන් "කිබුට්ස්" නමින් හැඳින්වුනු සමූහ ගොවිපළ ආරම්භ කර සංක්‍රමනිකයන් ඒවායේ පදිංචි කළා.

කිබුට්ස් සමූහ ගොවිපොළක්

දෙවන ආලියාව හරහා යුදෙව්වන් 40,000 පමණ පලස්තීනයට සංක්‍රමනය වුනා. 1914 වෙද්දී පලස්තීනයේ යුදෙව් ජනගහණය 13% දක්වා වැඩිවී තිබුනා.

පළමුවන ලෝක යුද්ධය

1914 දී පළමු ලෝක යුද්ධය ඇරඹීමත් සමඟම බ්‍රිතාන්‍යය පලස්තීනයට කෙළින්ම මැදිහත් වෙන්න පටන් ගත්තා. මේ සම්බන්ධයෙන් ඔවුන් කටයුතු කළේ බ්‍රිතාන්‍යයට ඉතිහාසය පුරාවටම සුපුරුදු නිර්ලජ්ජිත, අවස්තාවාදී, කපටි, වංචනික සොබාවයෙන්.

තුර්කි පාලනය යටතේ වාසය කළ අරාබීන් තුර්කීන්ට එරෙහිව කැරලි ගැසීමට පොළඹවා ගන්න බ්‍රිතාන්‍යයන් සමත් වුනා. ඒ සඳහා ඔවුන්ට ආයුධ සහ යුධ උපදේශකයන් බ්‍රිතාන්‍යයෙන් ලබා දුන් අතර, යුද්ධය බ්‍රිතාන්‍යය ජය ගත්තොත් අරාබිය, පලස්තීනය, සිරියාව සහ ඉරාකය අයත් වන විශාල අරාබි රාජ්‍යයක් ගොඩ නැංවීමට සහය දෙන බව අරාබි නායකයන්ට පොරොන්දු වුනා. ඒ අනුව හෙජාස් (මක්කා නගරය ආශ්‍රිත ප්‍රදේශය) ප්‍රාන්තයේ අරාබි නායකයෙක් වූ හුසේන් ඉබ්න් අලී යටතේ අරාබි ජාතිකයන් තුර්කීන්ට එරෙහිව කැරැල්ලක් ඇරඹුවා.

පළමුවන ලෝක යුද්ධයේ අරාබි කැරලි හමුදාව

ඒ අතර ඔවුන් යුදෙව්වන්ගේ සහය ලබා ගැනීමට වෙනම ව්‍යාපරයක් ගෙන ගියා. යුදෙව්වන්ගේ සහය බ්‍රිතාන්‍යයන් බලාපොරොත්තු වුනේ අරමුණු දෙකක් සඳහා. ඒ රොත්ස්චයිල්ඩ් වැනි ධනවත් යුදෙව්වන් ගේ මුදල් යුධ ව්‍යාපාරයට ලබා ගැනීම සහ ඇමරිකන් යුදෙව්වන් හරහා ඇමරිකාව යුද්ධයට ඇඳා ගැනීම. ඒ නිසා ඔවුන් යුද්ධයෙන් පසු යුදෙව්වන්ට පලස්තීනයේ ස්වාධීන පාලනයක් ලබා දීමට කැමති බව ඇඟවෙන ප්‍රකාශයක් නිකුත් කළා. "බෙල්ෆෝඩ් ප්‍රකාශය" ලෙස හැඳින්වෙන්නේ ඒ ප්‍රකාශය. ඒ හරහා යුරෝපයේ සහ පලස්තීනයේ වාසය කළ යුදෙව්වන් ගේ සහය ලබා ගැනීමට බ්‍රිතාන්‍යය සමත් වුනා. පලස්තීන යුදෙව්වන්ගෙන් සමන්විත බලඇණියක් බ්‍රිතාන්‍යය හමුදාව යටතේ යුද්ධයට එක් වුනා. යුදෙව්වන්ගේ සහය බ්‍රිතාන්‍යයට ලැබීමත් එක්කම ඔටෝමන් තුර්කීන් පලස්තීනයේ වාසය කළ යුදෙව්වන් 14,000 ක් පිටුවහල් කළා.

අරාබීන්ට සහ යුදෙව්වන්‍ට මේ ආකාරයේ නිළ නොවන පොරොන්දු ලබා දුන් බ්‍රිතාන්‍යය, රහසිගතවම ප්‍රංශ රජය සමඟ සැබෑ නිළ ගිවිසුමක් අත්සන් කර තිබුනා. ඒ ගිවිසුම අනුව යුද්ධයෙන් පසු වර්තමාන සිරියාව සහ ලෙබනනය ප්‍රංශයටත්, ඉරාකය, ජෝර්දානය, පලස්තීනය සහ ඊජිප්තුව බ්‍රිතාන්‍යයටත් අයිති වෙන්න නියමිත වුනා. ඒ ගිවිසුම හැඳින්වුනේ "සයික්ස්-පිකොට් ගිවිසුම" නමින්.

සයික්ස්-පිකොට් ගිවිසුම

යුද්ධයෙන් තුර්කිය පරාජය වීමත් සමඟම ඔවුන්ට තම යටත් වීජිත සියල්ලම අහිමි වුනා. සයික්ස්-පිකොට් ගිවිසුමේ ආකාරයටම ඒ යටත් විජිත බ්‍රිතාන්‍යය සහ ප්‍රංශය තමන් අතර බෙදා ගත්තා. අරාබීන්ට ලැබුනේ හෙජාස් ප්‍රාන්තය පමණයි. පලස්තීනය, ඉරාකය සහ ජෝර්දානය බ්‍රිතාන්‍යයේ "ආරක්ෂක ප්‍රදේශ" ලෙස පාලනය වුනා. අරාබි කැරැල්ලේ නායකයා වුනු හුසේන් ඉබ්න් අලී සැනසීමට ඔහුගේ පුතුන් දෙදෙනෙකු බ්‍රිතාන්‍යය පාලනය යටතේ ජෝර්දානයේ සහ ඉරාකයේ නාමික "රජුන්" ලෙස කිරුළු පැළඳුවා. පලස්තීනය කෙලින්ම බ්‍රිතාන්‍යය පාලනයට නතු වුනා. යුදෙව්වන්ට කිසිවක් ලැබුනේ නෑ.

පළමු ලෝක යුද්ධය අවසානයේ පලස්තීනයේ ජනගහණයෙන් යුදෙව් ප්‍රතිශතය වුනේ 8% ක්.

තුන්වන අලියාව

පළමුවන ලෝක යුද්ධය අවසන් වීමත් එක්ක නැවතත් යුදෙව් සංක්‍රමන ඇරඹුනා. 1919 සිට 1923 දක්වා පැවතුනු තුන්වල ආලියාවේ දී යුදෙව්වන් 40,000 ක් පලස්තීනය වෙත පැමිණුනා. මොවුන් ප්‍රධාන වශයෙන් පැමිණුනේ රුසියාවේ සහ පෝලන්තයේ සිට.

බ්‍රිතාන්‍යයන් තමන් ව රැවටුවා යන හැඟීම සහ දිගින් දිගටම සිදුවන යුදෙව් සංක්‍රමන නිසා අසහනයට පත් පලස්තීන අරාබින් ගේ වෛරය 1920 දී පුපුරා යන්නේ නෙබි මූසා කැරැල්ල හරහා. එහිදී යුදෙව් ජනාවාස වලට අරාබීන් පහර දුන්නා. බ්‍රිතාන්‍යයන් කැරැල්ල මැඩ පවත්වන්න ලොකු උනන්දුවක් දැක්වූයේ නෑ. අරාබීන් ගේ ප්‍රචන්ඩත්වය තමන් කෙරෙහි යොමු නොවී යුදෙව්වන් කෙරෙහි යොමු වීම ඔවුන්ගේ සතුටට හේතු වුනා.
තම ආරක්ෂාව සඳහා යුදෙව්වන් "හගනා" නමින් හැඳින්වුනු මිලිෂියා කණ්ඩායම් පිහිටුවා ගත්තා. 

කෙසේ නමුත් අරාබීන් සතුටු කිරීම සඳහා යුදෙව් සංක්‍රමන සීමා කරවීමේ නීති පනවන්න බ්‍රිතාන්‍යයන් කටයුතු කළා. ඒත් මේ සීමා පැනවුනේ දුප්පත් යුදෙව්වන්ට පමණයි. ධනවත් යුදෙව්වන්‍ට සහ උගතුන්ට ඒ සීමා බලපෑවේ නෑ.

හතරවන ආලියාව

1924 දී ඇමරිකා එක්සත් ජනපදයේ සංක්‍රමනික නීති වෙනස් වීමත් සමඟම නැගෙනහිර යුරෝපීය යුදෙව්වන්‍ට ඇමරිකාවට සංක්‍රමනය වීම අපහසු වුනා. ඒ නිසා ඔවුන්ගේ අවධානය වැඩි වශයෙන් පලස්තීනය කෙරෙහි යොමු වුනා. දුප්පතුන්ට බලපෑ, ධනවතුන්ට සහ උගතුන්ට බල නොපෑ පලස්තීනයේ සංක්‍රමනික සීමාවන් යුදෙව්වන්ට වෙස් වලාගත් ආශිර්වාදයක් වුනා. ඒ උගතුන් සහ ධනවතුන් විශාල ප්‍රමානයක් පලස්තීනයට ඇදී ඒමෙන්. මෙතෙක් දුප්පත් ගැමියන්ගෙන් සමන්විත වුනු පලස්තීන යුදෙව් ප්‍රජාවට උගතුන් සහ ධනවතුන් එක් වීමෙන් එය වඩා ශක්තිමත් වුනා.

1924 දී ඇරඹී 1928 තෙක් පැවති හතර වන ආලියාවේ දී යුදෙව්වන් 80,000 ක් පමණ පලස්තීනයේ පදිංචි වුනා. ඔවුන්ගෙන් බහුතරය නැගෙනහිර යුරෝපීය යුදෙව්වන් වුනු අතර, සුළු ප්‍රමානයක් යෙමනයේ සහ ඉරාකයේ සිට ආ අය.

පලස්තීන යුදෙව්වන් ගේ මුහුණුවර හතරවන ආලියාවත් සමඟ විශාල වෙනසකට මුහුණ පෑවා. යුදෙව්වන් නාගරික ජනාවාස බිහි කළ අතර, යුදෙව් ජනාවාස වල ජීවන තත්වය ඉහළ ගියා. ඒ එක්කම පලස්තීන යුදෙව්වන් තමාගේ පාලන කටයුතු සඳහා නියෝජිත සභාවක් මහජන ඡන්දයෙන් තෝරා පත් කර ගත්තා. 1920 දී පැවැත්වුනු පළමු මැතිවරණයෙන් සහ 1925 දී පැවැත්වුනු දෙවැනි මැතිවරණයෙන් වැඩි බලයක් හිමිකරගත්තේ සමාජවාදී පක්ෂ. වැඩිම පිළිගැනීමක් තිබුනු නායකයා වූයේ සමාජවාදියෙක් වූ ඩේවිඩ් බෙන් ගුරියන්.

ඩේවිඩ් බෙන් ගුරියන්

මේ යුදෙව් පාර්ලිමේන්තුව බ්‍රිතාන්‍යයන් නිළ වශයෙන් නොපිළිගත්තත්, යුදෙව්වන් තමාගේ පොදු කටයුතු ඒ හරහා ඉටු කර ගත්තා. රාජ්‍යයක් තුළ රාජ්‍යයක් ක්‍රමයෙන් නිර්මානය වෙන්න පටන් ගත්තා.

1928 වන විට පලස්තීනයේ යුදෙව් ජනගහණය 17% දක්වා ඉහළ ගොස් තිබුනා.

පලස්තීනයේ යුදෙව් දේශපාලන ධාරාවන්

1929 දී නැවතත් අරාබීන් සහ යුදෙව්වන් අතර ගැටුම් ඇති වුනා. මෙහිදී සමාජවාදී යුදෙව්වන්ට වැඩි බලයක් තිබුනු හගනා මිලිෂීයා කණ්ඩායම් ප්‍රමානවත් තරම් කාර්‍යයක් නොකළ බව චෝදනා කරමින් දක්ෂිණාංශික යුදෙව්වන් "එට්සෙල්" නමින් ඔවුන්ගේ මිලිෂියා කණ්ඩායම් පිහිටුවා ගත්තා. මෙය පලස්තීන යුදෙව් දේශපාලනයේ බෙදීම් වඩාත් පැහැදිලි වුනු අවස්ථාව කියල සලකන්න පුළුවන්.

මේ වන විට පලස්තීන යුදෙව් දේශපාලනයේ ප්‍රධාන ධාරාවන් හතරක් හඳුනා ගන්න පුළුවන්

1. කම්කරු සයොන් වාදීන් හා සමාජවාදීන්
2. දක්ෂිණාංශික ජාතිකවාදී සයොන්වාදීන්
3. ආගමික සයොන්වාදීන්
4. සෙෆාර්ඩි යුදෙව්වන්

පළමු කණ්ඩායම් තුන අෂ්කනාසි යුදෙව්වන් අතර තම බලය පතුරුවා සිටි අතර, සෙෆාර්ඩි සහ මිස්‍රාහි යුදෙව් ප්‍රජාවන් වෙනම සංවිධානය වී හිටියා. මේ වනවිට දේශපාලන කතිකාවලදී ඔවුන් දෙපිරිසම හැඳින්වුනේ සෙෆාර්ඩි යන පොදු නාමයෙන්.

1931 දී පැවැත්වුනු මැතිවරණයෙන් සමාජවාදීන් ආසන 27 ක් දිනා ගත් අතර, දක්ෂිණාංශිකයන් ආසන 15 ක් ද, ආගමික සයොන්වාදීන් සහ සෙෆාර්ඩි යුදෙව්වන් ආසන 5 බැගින් ද දිනා ගත්තා. 

පස්වන ආලියාව

1929 දී පස්වන ආලියාව ඇරඹෙන්නේ ජර්මනිය සහ නැගෙනහිර යුරෝපීය රටවල ෆැසිසිට් වාදී අන්ත දක්ෂිණාංශික දේශපාලනය බලවත් වීමත් සමඟම. තම කල දවස යහපත් නොවන බව වටහා ගත් යුරෝපීය යුදෙව්වෝ විශාල වශයෙ පලස්තීනයට සංක්‍රමනය වීම ඇරඹුවා. විශාලතම ආලියාව වූ පස්වන ආලියාව 1939 දී අවසන් වන විට ලක්ෂ තුනක පමණ පිරිසක් පලස්තීනය වෙත සංක්‍රමන වී හිටියා. 1937 වන විට පලස්තීනයේ ජනගහණයෙන් 28% ක් යුදෙව්වන්.

පස්වන ආලියාවෙන් පලස්තීනයට පැමිණෙන සංක්‍රමනික යුදෙව්වන් පිරිසක්

මේ අති විශාල යුදෙව් සංක්‍රමනය පලස්තීන අරාබීන් ගේ දැඩි නොසතුටට හේතු වුනා. මේ තත්වය පුපුරා ගියේ 1936 දී අරාබීන් බ්‍රිතාන්‍යයන්ට සහ යුදෙව්වන්ට එරෙහිව ප්‍රචණ්ඩ ක්‍රියා ඇරඹීමෙන්. මේ කැරැල්ල සමනය කිරීම සඳහා බ්‍රිතාන්‍යයන් පීල් කොමිසම හරහා ගැලීලියේ සහ මුහුදුබඩ පෙදස් වල යුදෙව් ජනාවාස සඳහා වෙන් කර දීමටත්, අනෙක් ප්‍රදේශ අරාබීන්ට පමණක් ලබා දීමටත් යෝජනා කළා. අරාබීන් මේ යෝජනා ප්‍රතිකෂේප කළා.

අරාබි කැරලිකරුවන්

බ්‍රිතාන්‍යයන් අරාබි ප්‍රචණ්ඩ ක්‍රියා වලට එරෙහිව දැඩි ප්‍රතික්‍රියා දැක්වූ අතර, යුදෙව් මිලිෂියා කණ්ඩායම්, විශේෂයෙන් දක්ෂිණාශික එට්සෙල් මිලිෂියා කණ්ඩායම් බ්‍රිතාන්‍යයන්ට සහය දෙමින් අරාබීන්ට එරෙහිව ප්‍රචණ්ඩ ක්‍රියා සිදු කළා. 1939 දී කැරැල්ල මැඩපවත්වන විට බ්‍රිතාන්‍යයන් 260ක් යුදෙව්වන් 300 සහ අරාබීන් 5000 ක් මිය ගොස් සිටියා.

යුදෙව් මිලිෂියා කණ්ඩායමක්

කෙසේ නමුත් කැරැල්ල නිසා බ්‍රිතාන්‍යයන් පලස්තීනයේ තත්වයට ස්ථිර විසඳුමක් වශයෙන් ධවල පත්‍රිකාවක් 1939 දී ඉදිරිපත් කළා. ඒ අනුව යුදෙව් සංක්‍රමන දැඩි ලෙස සීමා කෙරුණු අතර, අවුරුදු 10 කට පසු පලස්තීනයට නිදහස ලබා දීමටත්, එය අරාබි-යුදෙව් ජනවර්ග දෙකම ජීවත් වන තනි රටක් ලෙස පාලනය වීමට අවස්තාව දෙන බවටත් යෝජනා කෙරුණා.

නිදහස සඳහා අවුරුදු 10 ක් බලා සිටීමට සිදු වීම අරාබීන් ඉවසුවේ නෑ. ඒ අතරම සංක්‍රමන සීමා කිරීම සහ අරාබි බහුතරයක් සහිත රටක ජීවත් වීමට සිදුවීම යුදෙව්වන් ඉවසුවේ නෑ. මේ නිසා දෙපාර්ශවයෙන්ම ධවල පත්‍රිකාව ප්‍රතික්ෂේප කෙරුණා.

දෙවන ලෝක යුද්ධය ඇරඹේන්නේ මේ පසුබිම තුළ. දෙවන ලෝක යුද්ධය පලස්තීනයේ ඉරණම සදහටම වෙනස් කළා.

No comments:

Post a Comment