අමරණීයත්වයේ මිනිසා, ගිල්ගමෙෂ්

 

සුමේරියාව කියන්නේ ලෝකෙ පළවෙනි ශිෂ්ඨාචාරය. ඒක තිබුනෙ ක්‍රි.පූ. 4000 - ක්‍රි.පූ. 2000 අතර කාලයේ වර්තමාන ඉරාකයට අයත් යුප්‍රටීස් සහ ටයිග්‍රීස් ගංගා දෙකට මැදි වන නිම්නයේ. "දෙගංමැදි ශිෂ්ඨාචාරය" කියල හඳුන්වන ශිෂ්ඨාචාරයේ පැරණිම අවධිය තමයි සුමේරියාව.

සුමේරියාව ක්‍රි.පූ. 2000 දි විතර අකේදියන් රාජ්‍යය විසින් යටත් කර ගත්තා. අකේදියන් රාජ්‍යය කියන්නේ සුමේරියාවට උතුරින් යුප්‍රටීස් සහ ටයිග්‍රීස් ගංගා ආශ්‍රිතවම ජීවත් වුනු සෙම්ටික් වර්ගයට අයත් ජන කොටසක්. සුමේරියාව යටත් කර ගත්තට පස්සෙ ඔවුන් සුමේරියානු සංස්කෘතියේ ගොඩක් දේවල් තමාගේ සංස්කෘතියට අවශෝෂනය කර ගත්තා.

පැරණි සුමේරියානු නගරයක් වන උරුක් නගරයේ නටබුන්

මේ තියෙන්නේ ඒ වගේ අකේදියන්වරු විසින් අවශෝෂනය කර ගත්ත සුමේරියන් පුරාවෘතයක් (ඇත්තටම පුරාවෘතයකින් ගත්ත කොටස් කීපයක්. සම්පූර්ණ කතාව මීට වඩා දිගයි. අවශ්‍යය කොටස් ටික විතරයි ගත්තේ)

ගිල්ගමෙෂ්

බොහෝම ඉස්සර සුමේරියාවේ "උරුක්" කියලා නගරයක් තිබුණා. මේ නගරය පාලනය කළේ "ගිල්ගමෙෂ්" කියලා රජ කෙනෙක්. මේ රජු ඉතාම බලවත්. ඒ වගේම ඉතාම දුෂ්ඨයි. තමාගේ වැසියන් දරුණු පීඩාවන්ට ලක් කළා. මිනිස්සු අනවශ්‍ය විදිහට වෙහෙසට පත් කරන වැඩ පැවරුවා. ඔහුගේ නරකම පුරුද්ද වුනේ උරුක් නගරයේ තරුණියන් පැහැර ගැනීම. ඔවුන් ගේ විවාහ දිනයේදී මනාලියන් පැහැර ගැනීමට ගිල්ගමෙෂ් පුරුදු වෙලා හිටියා.

එන්කිඩු

ගිල්ගමෙෂ් ගෙ දුෂ්ඨකම් ඉවසගන්න බැරි වුනු උරුක් නගරයේ මිනිස්සු දෙවියන්ට කන්නලව් කළා. දෙවිවරු මේ කන්නලව් වලට කන් දීලා ගිල්ගමෙෂ් දමනය කරන්න මිනිහෙක්ව මැව්වා. ඒ "එන්කිඩු".

එන්කිඩු වනචාරියෙක්. ඔහු ජීවත් වුනේ කැලේ සත්තු එක්ක. කෑවේ කැලේ සත්තුන්ගෙ කෑම. ඇඳුම් ඇන්දේ නෑ. කැලේ සත්තු ඔහුට සොහොයුරෙක්ට වගේ  සැලකුවා. ඔහු දඩයක්කාරයන්ගෙන් කැලේ සත්තු බේරගත්තා.

මෙහෙම ටික කාලයක් ගියාම දෙවිවරු එන්කිඩු ට සහකාරියක් මැව්වා. ඒ "ෂම්හට්". ෂම්හට් කැලේට ගිහින් එන්කිඩු හම්බවුනා. එන්කිඩු ෂම්හට්ව දැකපු ගමන් ඇයට වශී වුනා. ඔවුන් දවල් හයක් සහ රෑ හතක් එකට වාසය කළා.

හත්වෙනි දවසේ එන්කිඩු කැල්ට ගිහින් වන සත්තු මුණ ගැහුනා. ඒත් සත්තු ඔහුට බය වුනා. ඔහු දැකලා කැලේට දිව්වා. එන්කිඩුට මේක අදහ ගන්න බැරි වුනා. ඔහුට තවදුරටත් කැලේ ජීවත් වෙන්න බෑ. ෂම්හට් ඔහුට ශිෂ්ඨාචාරය කියල දුන්නා. ඔහුට අඳින්න ඇඳුම් දුන්නා. මිනිස්සුන් ගෙ කෑම පුරුදු කළා. ඔහුව එඬේරුන් ළඟට ගෙනැවිත් එඬේර රස්සාව පුරුදු කළා.

ෂම්හට් එක්ක එඬේරු ළඟ ජීවත් වුනු එන්කිඩු ට ගිල්ගමෙෂ් ගෙ දුෂ්ඨකම් ගැන අහන්න ලැබුනා. ඔහු කෝප වෙලා ගිල්ගමෙෂ් හමුවෙන්න ගියා.

එදා උරුක් නගරයේ විවාහ උත්සවයක්. එන්කිඩු ගිල්ගමෙෂ් මනාලිය පැහැරගන්න එනතුරු මග රැකගෙන හිටියා. රෑ බෝ වෙද්දි ගිල්ගමෙෂ් ආවා. එන්කිඩු ඔහුගේ මග වැළැක්වුවා. ඔවුන් දෙන්නා අතර බොහොම නපුරු පොරයක් ඇති වුනා.

බොහෝ වෙලා පොර බැදුවට පස්සෙ එන්කිඩු ගිල්ගමෙෂ් වඩා ශක්තිමත් බව පිළිගත්තා. ගිල්ගමෙෂ් එන්කිඩු ව තමාගේ මිතුරෙක් විදිහට පිළිගත්තා. ගිල්ගමෙෂ් තමාගේ දුෂ්ඨ ගති අඩු කරගෙන තමාගේ නව මිතුරත් එක්ක වීර චාරිකා වල නිරත වෙන්න පටන් ගත්තා. ඔවුන් දෙන්නා එකට බොහෝ වීර කම් කළා.

එක වීර චාරිකාවකදී එන්කඩු මිය ගියා. තමාගේ මිතුරාගේ මරණය නිසා ශෝකයෙන් මුසපත් වුනු ගිල්ගමෙෂ් මරණය පරාජය කර සදාකාලික අමරණීයත්වය සොයා යන්න පටන් ගත්තා. ඔහු බොහෝ දුර ඇවිදිමින් අමරණීයත්වය හෙව්වා. අන්තිමේදී ඔහුට අහන්න ලැබුනා "උට්නපිෂ්ටිම්" නම් අමරණීය මිනිහෙක් ගැන. ඔහු උට්නපිෂ්ටිම් හොයාගෙන මහමුහුදෙන් එතෙර වෙලා ඔහු ජීවත් වුනු දූපතට ගියා.

උට්නපිෂ්ටිම්

උට්නපිෂ්ටිම් ගිල්ගමෙෂ්ට තමාගේ කතාව කිව්වා 

අනූ, එන්ලිල් සහ එන්කි කියන්නේ පිළිවෙලින් අහසට,පොළවට සහ ජලයට අධිපති දෙවිවරු තුන්දෙනා. පොළවේ ජීවිය පවත්වා ගැනීමේ වගකීම තියෙන්නෙ මේ තුන්දෙනාට.

මොකක් හරි හේතුවක් නිසා (කතාව ලියල තියෙන මැටි පුවරුවේ මේ කෑල්ල තියෙන ටික බිඳිලා තියෙන නිසා ඒක කියවන්න බෑ) එන්ලිල් පොළවෙන් ජීවය නැති කරලා දාන්න තීරණය කළා. ඔහු අනු සහ එන්කි එකතු කරගෙන මේ සඳහා සැලසුමක් හැදුවා. මේ සැලසුම ගැන කාටවත් නොකියන්න ඔහු අනු සහ එන්කි ව පොරොන්දු කරගත්තා. ඔවුන් සැලසුම් කරන්නේ මහා කුණාටුවක් සහ ගංවතුරක් එවලා සියළුම මිනිස්සු සහ සත්තු මරා දාන්න.

ඒත් එන්කි බොහොම කරුණාවන්ත දෙවි කෙනෙක්. ඔහු රහසින් මේ ගැන මිනිහෙකුට හෙළි කරන්න තීරණය කළා. ඒ සඳහා ඔහු තෝරා ගන්නේ උට්නපිෂ්ටිම් ව. (කතාවේ එක වර්ෂන් එකක උට්නපිෂ්ටිම් ගෙ නම සඳහන් වෙන්නේ අත්‍රා-හසිස් කියලා. ඒකෙ තේරුම ඉතාමත් බුද්ධිමත් කියන එක).

උට්නපිෂ්ටිම් ජීවත් වුනේ පන් වලින් හදපු ගෙදරක. ඔහු නිදාගෙන ඉද්දි එන්කි පන් බිත්තියේ අනික් පැත්තේ ඉඳලා සිහිනයක් හරහා ඔහුට කතා කරලා දෙවිවරුන්ගේ සැලසුම ගැන කිව්වා. ඊට පස්සෙ ඔහුට දිගින් සහ පළලින් සමාන, පියස්සකින් ආවරණය කළ විශාල පන් බෝට්ටුවක් හදන්න අණ කළා. ඒත් මේ ගැන මිනිස්සුන්ට කියන්න තහනම් කළා.

උට්නපිෂ්ටිම් තමාගේ විශ්වාසවන්ත මිතුරු වඩුවන් සහ පන් වියන්නන් පිරිසක් සමඟ එකතු වෙලා එන්කි කියපු විදිහේ බෝට්ටුවක් හැදුවා. බෝට්ටුව ගැන අහන මිනිස්සුන්ට ඔහු කිව්වේ "එන්ලිල් මාව ප්‍රතික්ෂේප කරලා. ඒ නිසා මම එන්කි එක්ක ජීවත් වෙන්න අප්සු කියන වගුරු බිමට යනවා. මේ බෝට්ටුව ඒ ගමනට" කියලා.

දින පහකට පස්සේ ඔවුන් බෝට්ටුව හදලා නිම කළා. විශාල පරිශ්‍රමයක් දරලා ඔවුන් බෝට්ටුව වතුරට දැම්මා. ඊට පස්සේ උට්නපිෂ්ටිම් තමාගේ රත්තරන් සහ රිදී බෝට්ටුවට පිරෙව්වා. ඊටත් පස්සෙ තමා ඇති කරන ගවයන්, බැටළුවන් සහ ඌරන් බෝට්ටුවට නංවා ගත්තා. ඊටත් පස්සෙ බෝට්ටුව හදපු ශිල්පීන් සහ උට්නපිෂ්ටිම්ගේ පවුලේ අය බෝට්ටුවට නැග්ගා. අවසානයට "භූමියේ ඉන්න සියළුම සත්තු" බෝට්ටුවට නංවා ගත්තා. හැමෝම බෝට්ටුවට නැග්ගට පස්සෙ ඔවුන් බෝට්ටුවේ දොර වහලා මැලියම් වලින් මුද්‍රා තිබ්බා.

දවල් හයක් සහ රෑ හයක් පුරාවට ඉතාම නපුරු කුණාටුවක් හැමුවා. අකුණු පහර වලින් පොළව පුපුරලා කෑලි වලට කැඩිලා ගියා. හාත්පස හැමතැනම මහා අඳුරකින් වැහිලා ගියා. දකුණු දිශාවෙන් හමන මහා සුළඟකින් හැම දෙයක්ම සුනු විසුනු කරලා දැම්මා. වතුර මට්ටම ඉහළ නැගලා හැම දෙයක්ම වතුරෙන් යටවෙලා ගියා. කිසිම මිනිහෙක්ට ඔහුගේ පවුලේ අයටවත් උදව් කරන්න බැරි වෙලා හැමෝම ව්‍යසනයට පත් වුනා.

කුණාටුව කොයිතරම් දරුණුද කිව්වොත් දෙවිවරු පවා බය වෙලා අහසේ ඈතට පැනලා ගියා. යුද්ධයට සහ ප්‍රේමයට අධිපති දෙවඟන ඉෂ්තාර් විළිරුදාව හැදුනු ගැහැණියක් වගේ මොර දුන්නා. දෙවිවරු හැමෝම ශෝකයෙන් වැළපුනා.

හත්වෙනි දවසේ කුණාටුව පහවෙලා ගියා. වතුර බැහල යන්න පටන් ගත්තම උට්නපිෂ්ටිම් බෝට්ටුවේ දොර ඇරියා. සියළුම මිනිස්සු මැටි බවට පත්වෙලා තියෙන හැටි ඔවුන්ට පෙනුනා. හැමතැනම නිවෙසක පියස්සක් වගේ සමතලා වෙලා ගිහින්. බෝට්ටුව නිමුෂ් කන්දේ රැඳුනා. වතුර සම්පූර්ණයෙන්ම බැහැලා යනතුරු ඔවුන් නිමුෂ් කන්දේ දින කීපයක් ගත කළා.

හත්වෙනි දවසේ උට්නපිෂ්ටිම් පරවියෙක් නිදහස් කළා. පරවියා ආපහු පියාඹලා බෝට්ටුවට ආවා. ඊළඟ දවසේ ඔහු වැහිලිහිණියෙක් නිදහස් කළා. වැහිලිහිණියාත් ආපහු ආවා. ඊළඟ දවසේ ඔහු කපුටෙක් නිදහස් කළා. කපුටා ආපහු ආවේ නෑ. පොළව ජීවත් වෙන්න සුදුසු තත්වයට පත් වෙලා බව උට්නපිෂ්ටිම්ට වැටහුනා. ඔහු බෝට්ටුවේ දොරවල් ඇරලා සියළුම සත්තු නිදහස් කළා.

උට්නපිෂ්ටිම් බැටළුවෙක් මරලා දෙවියන්ට පූජාවක් පැවැත්වුවා. පූජාවට සියළු දෙවිවරු ආවා. සියළුම ජීවින් මරන්න හදපු තමාගෙ සැලසුම ව්‍යර්ථ වුනු බව එන්ලින් දැක්කා. ඔහු බොහෝම කෝප වෙලා එන්කිට චෝදනා කළා. ඒත් එන්කි එන්ලිල් ගේ දඬුවම බරපතල වැඩි බවත්, දයාවෙන් සහ කරුණාවෙන් මිනිසුන්ට සලකන්න ඕනෙ බවත් එන්ලිල්ට පැහැදිලි කරලා දුන්නා.

එන්ලිල් උට්නපිෂ්ටිම් සහ ඔහුගේ බිරිඳගේ හිස අතගාලා ඔවුන්ට ආශිර්වාද කළා. එදා ඉඳලා ඔවුන් අමරණීය වුනා.

‍යෞවනයේ ගස සහ සර්පයා

ඔහුට අමරණීයත්වය ලබා දෙන්නෙ දෙවිවරු බවත්, මිනිහෙකුට තනිවම අමරණීයත්වය ලබාගන්න බැරි බවත් උට්නපිෂ්ටිම් ගිල්ගමෙෂ්ට පැහැදිලි කළා. ඒත් ගිල්ගමෙෂ් ඒක පිළිගත්තෙ නෑ. එතකොට උට්නපිෂ්ටිම් ගිල්ගමෙෂ්ට අභියෝගයක් කළා. ඒ දවල් හයක් සහ රෑ හතක් එක දිහට ඇහැරගෙන ඉන්න. ගිල්ගමෙෂ් අභියෝගය පිළිගත්තා.

ඒත් අතරමගදි ගිල්ගමෙෂ්ට නින්ද ගියා. ඇහැරුනාට පස්සෙ තමාට මරණය තියා නින්ද වත් පරාජය කරන්න බැරි බව වැටහුන ගිල්ගමෙෂ් ලැජ්ජාවෙන් සහ ශෝකයෙන් ආපහු හැරුනා. එතකොට උට්නපිෂ්ටිම් ඔහුට කිව්වා "යෞව්වනයේ ගහ" ගැන. යෞව්වනයේ ගහ තමයි අමරණීයත්වයට වඩාත්ම සමීප දේ. ඒ ගහ අයිති කරගන්න කෙනෙකුට මරණය දක්වා තරුණයෙක් වෙලා ජීවත් වෙන්න පුළුවන්. යෞව්වනයේ ගහ තියෙන්නෙ සාගරය පතුලේ.

ගිල්ගමෙෂ් කකුල් දෙකට ගල් දෙකක් බැඳගෙන මුහුදේ කිමිදිලා යෞව්වනයේ ගහ හොයා ගත්තා. ඔහු ඒකත් අරගෙන ගොඩට ඇවිත්, ගහ වෙරළේ තියලා මුහුදේ නාන්න ගියා. ඒත් ඔහු නාන අතරේ සර්පයෙක් ගහ හොරකම් කළා. සර්පයාට යෞව්වනයේ තිළිණය හිමි වුනා. මේ නිසා මහළු වෙන හැම වෙලාවෙම සර්පයට පුළුවන් තමාගේ හම හළලා දාලා තරුණ වෙන්න.

සියල්ලම අහිමි වෙලා බලාපොරොත්තු කඩ වුනු ගිල්ගමෙෂ් ආපහු උරුක් නගරයට ආවා. ඈත තියාම උරුක් නගරයේ උස් බැමි සහ උස් ගොඩනැගිලි දුටු ඔහුගේ හිත සන්සුන් වුනා. අමරණීයත්වය තියෙන්නේ මිනිස්සු ජීවත් වෙලා ඉන්න කාළයේදී කරන ශ්‍රේෂ්ඨ නිර්මාන තුළ බව ඔහුට තේරුනා.